રાષ્ટ્રપતિ શ્રીમતી દ્રૌપદી મુર્મુએ આજે (10 ડિસેમ્બર, 2022) નવી દિલ્હીમાં રાષ્ટ્રીય માનવાધિકાર આયોગ દ્વારા આયોજિત માનવ અધિકાર દિવસ સમારોહમાં હાજરી આપીને આ કાર્યક્રમમાં હાજરી આપી હતી. રાષ્ટ્રપતિએ પણ સમારોહને સંબોધ્યો હતો.
રાષ્ટ્રપતિએ આ પ્રસંગે પોતાના સંબોધનમાં જણાવ્યું હતું કે સમગ્ર માનવ જાતિ માટે આ એક મહત્વપૂર્ણ અવસર છે, કારણ કે આ દિવસે 1948માં સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભાએ માનવ અધિકારની સાર્વત્રિક ઘોષણા (UDHR) અપનાવી હતી. તેમણે કહ્યું કે માનવ અધિકારની સાર્વત્રિક ઘોષણાનો ટેક્સ્ટ 500 થી વધુ ભાષાઓમાં અનુવાદિત કરવામાં આવ્યો છે. આ સાથે, તે ઇતિહાસમાં સૌથી વધુ અનુવાદિત દસ્તાવેજ પણ છે. રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે અત્યારે પણ, જ્યારે આપણે વિશ્વના ઘણા ભાગોમાં થઈ રહેલી દુ:ખદ ઘટનાઓને ધ્યાનમાં લઈએ છીએ, ત્યારે અમને આશ્ચર્ય થાય છે કે શું ઘોષણા તે ભાષાઓમાં વાંચવામાં આવી છે. હકીકત એ છે કે માનવ અધિકાર સમગ્ર વિશ્વમાં પ્રગતિ માટે કામ કરી રહ્યા છે.
રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે ભારતમાં આપણે એ વાતથી સંતોષ માની શકીએ છીએ કે રાષ્ટ્રીય માનવ અધિકાર પંચ તેમના વિશે જાગૃતિ ફેલાવવા માટે શ્રેષ્ઠ પ્રયાસો કરી રહ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે હવે તેના 30માં વર્ષમાં રાષ્ટ્રીય માનવાધિકાર આયોગે માનવ અધિકારોના રક્ષણની સાથે-સાથે પ્રોત્સાહન આપવાનું પ્રશંસનીય કાર્ય કર્યું છે. રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે તે માનવ અધિકાર માટેના વિવિધ વૈશ્વિક મંચોમાં પણ ભાગ લે છે. તેમણે કહ્યું કે ભારતને ગર્વ છે કે તેના કામની આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે પ્રશંસા થઈ છે.
રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે સંવેદનશીલતા અને સહાનુભૂતિ વિકસાવવી એ માનવ અધિકારોને પ્રોત્સાહન આપવાની ચાવી છે. તે અનિવાર્યપણે કલ્પનાની કસરત છે, તેમણે કહ્યું. રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે જો આપણે આપણી જાતને એવા લોકોના પગરખાંમાં કલ્પના કરી શકીએ કે જેમને માનવ કરતાં ઓછા ગણવામાં આવે છે, તો તે આપણી આંખો ખોલશે અને આપણને જરૂરી કામ કરવા માટે મજબૂર કરશે. તેમણે કહ્યું કે ત્યાં એક કહેવાતો ‘ગોલ્ડન રૂલ’ છે જે કહે છે કે, “બીજા સાથે તમે જેમ વર્તે તેવું વર્તન કરો” આ નિયમ સુંદર રીતે માનવ અધિકારના પ્રવચનનો સારાંશ આપે છે.
રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે આજે માનવાધિકારની સાર્વત્રિક ઘોષણાના 75 વર્ષની વિશ્વવ્યાપી ઉજવણીની શરૂઆત છે અને સંયુક્ત રાષ્ટ્રએ વર્ષ 2022ની થીમ તરીકે ‘સૌ માટે ગૌરવ, સ્વતંત્રતા અને ન્યાય’ પસંદ કરી છે. સ્વતંત્રતા અને બધા માટે ન્યાય પસંદ કરવામાં આવ્યો છે. તેમણે કહ્યું કે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં અસામાન્ય હવામાન પેટર્નને કારણે વિશ્વ મોટી સંખ્યામાં કુદરતી આફતોથી પીડિત છે. રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે આખા વિશ્વમાં જળવાયુ પરિવર્તન દસ્તક આપી રહ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે ગરીબ દેશોના લોકોને આપણા પર્યાવરણને થયેલા નુકસાનની ભારે કિંમત ચૂકવવી પડી રહી છે. રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે આપણે હવે ન્યાયના પર્યાવરણીય પરિમાણને ધ્યાનમાં લેવું જોઈએ.
રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે જળવાયુ પરિવર્તનનો પડકાર એટલો મોટો છે કે તે આપણને ‘અધિકારો’ને ફરીથી વ્યાખ્યાયિત કરવા મજબૂર કરે છે. તેમણે કહ્યું કે પાંચ વર્ષ પહેલા ઉત્તરાખંડ હાઈકોર્ટે કહ્યું હતું કે ગંગા અને યમુના નદીઓને માનવ તરીકે સમાન કાનૂની અધિકાર છે. રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે ભારત અસંખ્ય પવિત્ર નદીઓ, તળાવો અને પર્વતો સાથેની પવિત્ર ભૂગોળની ભૂમિ છે. આ પરિસ્થિતિઓ હેઠળ, વનસ્પતિ અને પ્રાણીસૃષ્ટિ સમૃદ્ધ જૈવવિવિધતામાં વધારો કરે છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું. રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે જૂના સમયમાં આપણા સંતો અને ઋષિઓએ બધાને આપણી સાથે એક સાર્વત્રિક સમગ્રના ભાગરૂપે જોયા હતા. તેથી, જેમ માનવાધિકારની વિભાવના આપણને દરેક મનુષ્યને આપણાથી અલગ ન માનવા માટે ઉપદેશ આપે છે, તેવી જ રીતે આપણે સમગ્ર જીવંત વિશ્વ અને તેની આસપાસના વાતાવરણનો આદર કરવો જોઈએ.
રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે તેઓ આશ્ચર્ય પામ્યા છે કે આપણી આસપાસના પ્રાણીઓ અને વૃક્ષો આપણને શું કહેશે જો તેઓ બોલી શકતા હોય, આપણી નદીઓ માનવ ઇતિહાસ વિશે શું કહેશે અને આપણા પશુઓ માનવ અધિકારો વિશે શું કહેશે. તેમણે કહ્યું કે અમે લાંબા સમયથી તેમના અધિકારોને કચડી નાખ્યા છે અને હવે પરિણામ અમારી સામે છે. તેમણે કહ્યું કે આપણે કુદરત સાથે આદર સાથે વ્યવહાર કરવા માટે શીખવું જોઈએ, તેના બદલે ફરીથી શીખવાની જરૂર છે. રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે તે માત્ર નૈતિક ફરજ નથી પરંતુ તે આપણા અસ્તિત્વ માટે પણ જરૂરી છે.
રાષ્ટ્રપતિનું ભાષણ જોવા માટે અહીં ક્લિક કરો
