પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે નવી દિલ્હીમાં વિજ્ઞાન ભવન ખાતે સેન્ટ્રલ વિજિલન્સ કમિશન (CVC)ના તકેદારી જાગૃતિ સપ્તાહ નિમિત્તે આયોજિત એક કાર્યક્રમને સંબોધિત કર્યો હતો. આ અવસરે વડાપ્રધાને CVCના નવા ગ્રીવન્સ મેનેજમેન્ટ સિસ્ટમ પોર્ટલને પણ લોન્ચ કર્યું.
સભાને સંબોધતા વડાપ્રધાને કહ્યું કે સરદાર સાહેબની જન્મજયંતિથી તકેદારી જાગૃતિ સપ્તાહની શરૂઆત થઈ છે. “સરદાર સાહેબનું સમગ્ર જીવન પ્રામાણિકતા, પારદર્શિતા અને તેનાથી પ્રેરિત જાહેર સેવાના નિર્માણ માટે સમર્પિત રહ્યું છે,” તેમણે કહ્યું. વડા પ્રધાને કહ્યું કે જાગૃતિ અને તકેદારીની આસપાસ ફરતું અભિયાન આ સિદ્ધાંતો પર આધારિત છે. તેમણે કહ્યું કે ભ્રષ્ટાચાર મુક્ત ભારતના સપના અને આકાંક્ષાઓને સાકાર કરવા માટે તકેદારી જાગૃતિ સપ્તાહનું અભિયાન આયોજિત કરવામાં આવી રહ્યું છે અને દરેક નાગરિકના જીવનમાં તેનું ખૂબ મહત્વ છે.
વડાપ્રધાને કહ્યું કે વિકસિત ભારત માટે વિશ્વાસ અને વિશ્વસનીયતા મહત્વપૂર્ણ છે. તેમણે કહ્યું કે સરકારમાં લોકોનો વિશ્વાસ લોકોનો વિશ્વાસ વધારે છે. વડા પ્રધાને એ હકીકત પર શોક વ્યક્ત કર્યો કે અગાઉની સરકારોએ માત્ર લોકોનો વિશ્વાસ ગુમાવ્યો નથી, પરંતુ તેઓ લોકોનો વિશ્વાસ કરવામાં પણ નિષ્ફળ રહી છે. ભ્રષ્ટાચાર, શોષણ, સંસાધનોના નિયંત્રણનો વારસો, જે આપણને ગુલામીના લાંબા ગાળાથી મળ્યો હતો, કમનસીબે આઝાદી પછી વધુ વિસ્તરણ થયો. તેમણે કહ્યું કે તેનાથી દેશની ઓછામાં ઓછી ચાર પેઢીઓને ગંભીર નુકસાન થયું છે. “પરંતુ આઝાદીના આ અમૃતમાં, આપણે દાયકાઓથી ચાલી આવતી આ પ્રથાને સંપૂર્ણપણે બદલવી પડશે,” વડાપ્રધાને કહ્યું.
લાલ કિલ્લાની કિલ્લા પરથી તેમના આહ્વાનનો ઉલ્લેખ કરતા વડાપ્રધાને કહ્યું કે 15 ઓગસ્ટે મેં લાલ કિલ્લા પરથી પણ કહ્યું હતું કે 8 વર્ષની મહેનત પછી ભ્રષ્ટાચાર સામે નિર્ણાયક લડાઈનો સમય આવી ગયો છે. વડાપ્રધાને કહ્યું કે ભ્રષ્ટાચાર અને લોકોની પ્રગતિમાં અવરોધ આવવાના બે મુખ્ય કારણો છે – એટલે કે સુવિધાઓનો અભાવ અને સરકારનું બિનજરૂરી દબાણ. તેમણે કહ્યું કે છેલ્લા 8 વર્ષથી અમે અછત અને દબાણથી સર્જાયેલી સિસ્ટમને બદલવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છીએ, માંગ અને પુરવઠા વચ્ચેના અંતરને ભરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છીએ. તેમણે જણાવ્યું હતું કે માળખાકીય સુવિધાઓ અને તકોનો આ અભાવ ઇરાદાપૂર્વક લાંબા સમય સુધી કાયમી રાખવામાં આવ્યો હતો અને આ ગેપને વિસ્તૃત કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી, જે એક બિનઆરોગ્યપ્રદ સ્પર્ધા તરફ દોરી જાય છે જે કોઈ પરિણામ નહીં આપે. આ જાતિએ ભ્રષ્ટાચારને પોષ્યો. આ વંચિતતામાંથી જન્મેલો ભ્રષ્ટાચાર ગરીબ અને મધ્યમ વર્ગને સૌથી વધુ અસર કરે છે. એવો પ્રશ્ન ઉઠાવતા વડાપ્રધાને કહ્યું કે, જો ગરીબ અને મધ્યમ વર્ગ પાયાની સુવિધાઓની વ્યવસ્થા કરવા માટે પોતાની શક્તિ ખર્ચ કરશે તો દેશ કેવી રીતે પ્રગતિ કરશે? વડા પ્રધાને કહ્યું, “એટલે જ અમે છેલ્લા 8 વર્ષથી અછત અને દબાણથી બનેલી સિસ્ટમને બદલવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છીએ, સરકાર માંગ અને પુરવઠા વચ્ચેના અંતરને ભરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. આ માટે, અમે ત્રણ માર્ગો પસંદ કર્યા છે – એક આધુનિક તકનીકનો માર્ગ, બીજો મૂળભૂત સુવિધાઓના સંતૃપ્તિનો ધ્યેય અને ત્રીજો આત્મનિર્ભરતાનો માર્ગ છે.
ટેક્નોલોજીના ઉપયોગના સંદર્ભમાં, વડાપ્રધાને પીડીએસને ટેક્નોલોજી સાથે જોડવા અને કરોડો નકલી લાભાર્થીઓને દૂર કરવા અને ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર (ડીબીટી) અપનાવીને રૂ. 2 લાખ કરોડથી વધુ ખોટા હાથમાં જતા અટકાવવાની વાત કરી હતી. તેવી જ રીતે, GeM દ્વારા પારદર્શક ડિજિટલ વ્યવહારો અને પારદર્શક સરકારી પ્રાપ્તિ અપનાવવાથી ઘણો ફરક પડી રહ્યો છે.
પાયાની સુવિધાઓને સંતૃપ્તિના સ્તરે લઈ જવાની વાત કરતાં વડાપ્રધાને કહ્યું કે, કોઈપણ સરકારી યોજનાના દરેક પાત્ર લાભાર્થી સુધી પહોંચવાથી સંતૃપ્તિનું લક્ષ્ય હાંસલ કરવાથી સમાજમાં ભેદભાવ પણ દૂર થાય છે અને ભ્રષ્ટાચારની અવકાશ પણ દૂર થાય છે. દરેક યોજનાના વિતરણ માટે સરકાર દ્વારા અપનાવવામાં આવેલા સંતૃપ્તિના સિદ્ધાંત પર પ્રકાશ પાડતા વડાપ્રધાને હર ઘર જલ, પાકું ઘર, વીજળી કનેક્શન અને ગેસ કનેક્શનનું ઉદાહરણ આપ્યું હતું.
વડાપ્રધાને કહ્યું કે વિદેશી ચીજવસ્તુઓ પર વધુ પડતી નિર્ભરતા ભ્રષ્ટાચારનું મુખ્ય કારણ છે. તેમણે સંરક્ષણ ક્ષેત્રે આત્મનિર્ભરતા તરફ સરકારના ભાર વિશે કહ્યું કે તેનાથી કૌભાંડોનો અવકાશ પણ ઓછો થયો છે, કારણ કે રાઈફલથી લઈને ફાઈટર જેટ અને ટ્રાન્સપોર્ટ એરક્રાફ્ટ સુધી, આજે ભારત પોતાને બનાવવા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે.
CVC ને પારદર્શિતા સુનિશ્ચિત કરવા દરેકના પ્રયત્નોને પ્રોત્સાહિત કરતી સંસ્થા તરીકે વર્ણવતા, વડા પ્રધાને છેલ્લી વખત ‘નિવારક તકેદારી’ માટેની તેમની વિનંતીને યાદ કરી અને તે દિશામાં CVCના પ્રયત્નોની પ્રશંસા કરી. તેમણે તકેદારી સમુદાયને તેમના ઓડિટ અને નિરીક્ષણોને આધુનિક બનાવવા વિશે વિચારવા પણ કહ્યું. ભ્રષ્ટાચાર સામે સરકાર જે ઈચ્છાશક્તિ દાખવી રહી છે, તે જ ઈચ્છાશક્તિ તમામ વિભાગોમાં પણ જોવા મળે તે જરૂરી છે. વિકસિત ભારત માટે, આપણે એવી વહીવટી ઇકોસિસ્ટમ વિકસાવવી પડશે, જેમાં ભ્રષ્ટાચાર પર ઝીરો ટોલરન્સ હોય.
વડા પ્રધાને એવી સિસ્ટમ વિકસાવવાની માંગ કરી છે જ્યાં ભ્રષ્ટાચાર સંબંધિત શિસ્તની કાર્યવાહી સમયબદ્ધ મિશન મોડમાં પૂર્ણ થાય. તેમણે ફોજદારી કેસોની સતત દેખરેખ રાખવાનું પણ સૂચન કર્યું હતું અને ભ્રષ્ટાચારના પડતર કેસોના આધારે વિભાગોને ક્રમાંકિત કરવા અને માસિક અથવા ત્રિમાસિક ધોરણે સંબંધિત અહેવાલો પ્રકાશિત કરવાનો માર્ગ ઘડી કાઢ્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ ટેક્નોલોજીની મદદથી તકેદારી મંજૂરીની પ્રક્રિયાને સુવ્યવસ્થિત બનાવવા માટે પણ હાકલ કરી હતી. વડાપ્રધાને કહ્યું કે જાહેર ફરિયાદોના ડેટાનું ઓડિટ કરવાની જરૂર છે જેથી કરીને અમે કરી શકીએ
વિભાગમાં ભ્રષ્ટાચારના મૂળ કારણો સુધી પહોંચવું.
વડાપ્રધાને ભ્રષ્ટાચાર પર નજર રાખવાના કામમાં સામાન્ય નાગરિકોને સામેલ કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. શ્રી મોદીએ કહ્યું, “ભ્રષ્ટ લોકો ગમે તેટલા શક્તિશાળી હોય, તેમને કોઈ પણ સંજોગોમાં બચાવવા ન જોઈએ, તે તમારા જેવા સંગઠનોની જવાબદારી છે. એવું વાતાવરણ ઊભું કરવું પણ જરૂરી છે કે કોઈ પણ ભ્રષ્ટાચારીને રાજકીય-સામાજિક સમર્થન ન મળે, દરેક ભ્રષ્ટાચારીને કકળાટમાં મૂકવો જોઈએ.” વડા પ્રધાને ચિંતાજનક વલણ સમજાવતા કહ્યું, “અમે ઘણી વખત જોયું છે કે ભ્રષ્ટાચારી લોકો ભ્રષ્ટ સાબિત થયા પછી, જેલમાં ગયા પછી પણ મહિમાવાન છે. આ સ્થિતિ ભારતીય સમાજ માટે સારી નથી. આજે પણ કેટલાક લોકો દોષિત ઠરેલા ભ્રષ્ટાચારની તરફેણમાં દલીલ કરે છે. સમાજ દ્વારા આવા લોકોને, આવી શક્તિઓને તેમની ફરજથી વાકેફ કરવા ખૂબ જ જરૂરી છે. આમાં પણ તમારા વિભાગ દ્વારા લેવામાં આવેલી નક્કર કાર્યવાહીની મોટી ભૂમિકા છે.”
વડા પ્રધાને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે ભ્રષ્ટાચાર અને ભ્રષ્ટાચારીઓ સામે પગલાં લેતી CVC જેવી સંસ્થાઓએ રક્ષણાત્મક બનવાની જરૂર નથી. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે કોઈ રાજકીય એજન્ડા પર કામ કરવાની જરૂર નથી પરંતુ સામાન્ય નાગરિકોના જીવનને સરળ બનાવવા માટે. વડા પ્રધાને કહ્યું કે, “જે લોકોના સ્વાર્થ હોય છે તેઓ કાર્યવાહીમાં અવરોધ લાવવા અને આ સંસ્થાઓ સાથે સંકળાયેલી વ્યક્તિઓને બદનામ કરવાનો પ્રયાસ કરશે, પરંતુ જનતા જનાર્દન ભગવાનનું સ્વરૂપ છે, તેઓ સત્યને જાણે છે અને પરીક્ષણ કરે છે અને જ્યારે સમય આવે છે, ત્યારે તેઓ ઉભા રહે છે. સત્યના સમર્થનમાં લોકો સાથે.” વડા પ્રધાને દરેકને સમર્પણ સાથે તેમની ફરજો નિભાવવા માટે સત્યના માર્ગ પર ચાલવા વિનંતી કરી અને ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે, “જ્યારે તમે વિશ્વાસ સાથે કામ કરો છો, ત્યારે સમગ્ર રાષ્ટ્ર તમારી સાથે ઉભું છે.”
સંબોધનનું સમાપન કરતાં વડાપ્રધાને કહ્યું કે જવાબદારી મોટી છે અને પડકારો પણ બદલાતા રહે છે. “મને ખાતરી છે કે તમે અમૃત કાલ દરમિયાન પારદર્શક અને સ્પર્ધાત્મક ઇકોસિસ્ટમના નિર્માણમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવવાનું ચાલુ રાખશો,” વડા પ્રધાને કહ્યું. તેમણે આ પડકારને પહોંચી વળવા પદ્ધતિમાં સતત ગતિશીલતાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. વડાપ્રધાને નિબંધ લેખન સ્પર્ધાના વિજેતાઓ સાથે વાતચીત કરીને ખુશી વ્યક્ત કરી અને ભવિષ્યમાં ભાષણ સ્પર્ધાઓ શરૂ કરવાનું સૂચન કર્યું. ભ્રષ્ટાચાર સામે લડતની થીમ પર નિબંધ સ્પર્ધાના પાંચ વિજેતાઓમાંથી ચાર છોકરીઓ છે એ નોંધીને વડા પ્રધાને છોકરાઓને પણ ભ્રષ્ટાચાર સામેની લડાઈમાં તેમનો ટેકો આપવા અપીલ કરી હતી. તેમણે કહ્યું, ‘સ્વચ્છતાનું મહત્વ ત્યારે જ સમજાય છે જ્યારે ગંદકી નાબૂદ થાય છે.’ ભ્રષ્ટાચાર સામેની આ લડાઈમાં શક્ય તેટલી વધુ ટેકનોલોજી અપનાવવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂકતા વડાપ્રધાને કહ્યું, “જ્યારે કાયદાના દાયરાની બહાર કામ કરી રહ્યા છે તેમના પર નજર રાખવાની વાત આવે છે ત્યારે ટેક્નોલોજીમાં ચોક્કસપણે ઘણાં કાગળનો સમાવેશ થાય છે. ખામીઓને પાછળ છોડીને. ”
આ પ્રસંગે અગ્ર સચિવ ડો.પી.કે. મિશ્રા, કર્મચારી અને સંસદીય બાબતોના રાજ્ય મંત્રી ડૉ. જીતેન્દ્ર સિંહ, કેબિનેટ સચિવ, કેન્દ્રીય તકેદારી કમિશનર, શ્રી સુરેશ એન. પટેલ અને તકેદારી કમિશ્નર શ્રી પી.કે. શ્રીવાસ્તવ અને શ્રી અરવિંદ કુમાર આ પ્રસંગે ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.
પૃષ્ઠભૂમિ
આ પોર્ટલ નાગરિકોને તેમની ફરિયાદોની સ્થિતિ અંગે નિયમિત અપડેટ દ્વારા અંતથી અંત સુધીની માહિતી પૂરી પાડવાની પરિકલ્પના કરવામાં આવી છે. શ્રી મોદી, “નૈતિકતા અને સારા વર્તન” પર સચિત્ર પુસ્તિકાઓની શ્રેણી; “વિજય-વાણી” પણ બહાર પાડશે, જે “પ્રિવેન્ટિવ વિજિલન્સ” પર શ્રેષ્ઠ પ્રેક્ટિસનું સંકલન અને જાહેર પ્રાપ્તિ પર વિશેષ અંક છે.
જીવનના તમામ ક્ષેત્રોમાં અખંડિતતાનો સંદેશ ફેલાવવા માટે તમામ હિતધારકોને સાથે લાવવા માટે CVC દર વર્ષે તકેદારી જાગૃતિ સપ્તાહનું અવલોકન કરે છે. આ વર્ષે, તે 31 ઓક્ટોબરથી 6 નવેમ્બર સુધી “વિકસિત રાષ્ટ્ર માટે ભ્રષ્ટાચાર મુક્ત ભારત” થીમ સાથે ઉજવવામાં આવી રહી છે. વડા પ્રધાને તકેદારી જાગૃતિ સપ્તાહની ઉપરોક્ત થીમ પર CVC દ્વારા આયોજિત રાષ્ટ્રવ્યાપી નિબંધ સ્પર્ધા દરમિયાન શ્રેષ્ઠ નિબંધ લખનારા પાંચ વિદ્યાર્થીઓને ઈનામો પણ અર્પણ કર્યા હતા.
